Mas Iqbal Java Style

Ing perangan menika, kepareng kula paring pamundhut arupi conto atur panampi pasrah manten. Prelu kawuningan, bilih ing budaya Jawi, mliginipun ing babagan trep-trepan basa ing pahargyan/pawiwahan, mboten wonten ingkang paling leres lan ugi mboten wonten ingkang lepat. Awit sedaya kajumbuhaken kaliyan adat ingkang sinengker ing pabarayan utawi papan. Awit saking menika, miturut pamundhut kula ingkang cubluk , sinten kemawon ingkang badhe hangayahi jejibahan hamicara ing pahargyan utawi pawiwahan, prayogi kersa nulad saha hanjumbuhaken kaliyan adat ingkang sinengker. Sedaya panyaruwe sumangga dhumateng panjenengan sedaya tumrap conto ing ngandhap menika:

Kula nuwun,
Katur dhumateng Bp......(nama yang bertugas memasrahkan)… ingkang satuhu winantu ing pakurmatan, langkung rumiyin sumangga mugia kersa panjenengan sapangombyong kula dherekaken ngunjukaken suka syukur ing ngarsa Gusti Allah Ingkang Maha Welas saha Maha Asih , ingkang sampun haparing kawilujengan, kasarasan saha karaharjan dhumateng panjenengan sedaya dalah kula. Mugi sih wilasaning Gusti Ingkang Maha Suci, tansah kapatedhakaken dhumateng panjenengan sapangombyong, sumrambah ing sedayanipun. Amin.


Bp. ..(nama yang bertugas memasrahkan)…., ing titi kalenggahan menika, kula ingkang kadhawuhan hamakili Bp./Ibu …(nama orang tua mempelai putri)…, saperlu nanggapi atur panjenengan kalawau.
Ingkang sepisan, kula ngaturaken wilujeng rawuh ing ngriki, satemah damel rancag tatacara ing wekdal menika.

Atur ingkang kaping kalih, lumantar kula, Bp/Ibu ..(nama orang tua mempelai putri).., ngaturaken panuwun paringipun salam taklim saking Bp/Ibu…(nama orang tua mempelai putra)… , kanthi pamuji mugi Gusti Allah tansah paring kawilujengan, katentreman saha kasarasan dhumateng Bp/Ibu ..(nama orang tua mempelai putra)..sakulawarga.

Salajengipun, sowan panjenengan hanglarapaken badhe panganten kakung, pun Bg. ..(nama mempelai putra)…, putranipun Bp/Ibu ..(nama orang tua mempelai putra).. saking ……, kula tampi kanthi sukarenaning manah.
Menggah kalajenganing tatacara ing wekdal menika, sampun wonten ing pamurbanipun Bp./Ibu …(nama orang tua mempelai putri)…. . Panjenengan sapandherek kula aturi pinarak lenggah minangka dados tamu, hamung kasuwun jurung pamuji saha pangestu, mugi kelampahaning sedya ing wekdal menika sageda lulus widada nir ing sambekala.

Minangka pungkasaning atur, kula nglenggana kathah kekirangan saha kalepatan, langkung-langkung menggahing trapsila basa krami, kula nyuwun agenging pangaksami.
Nuwun, matur nuwun.

NALIKA mratinjo wewengkon ingkang katrajang lindhu ing Sumatera Barat, 2 Oktober kepengker, Presiden Susilo Bambang Yudhoyono (SBY) mratelakaken pawadan bab bathik ingkang dipun agem. Presiden ngandharaken bilih 2 Oktober 2009 minangka Dinten Bathik. Andharan Presiden SBY punika jumbuh kaliyan putusan United National Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) ingkang netepaken bathik minangka warisan pusaka donya (world heritage) ingkang asumber saking Indonesia.
Tumrap bangsa Indonesia, putusan UNESCO punika saged kawastanan anugerah Gusti Allah ingkang damel bombonging panggalih. Awit pamarentah RI sampun dangu kanthi mboten kendhat anggenipun mbudidaya mbiwarakaken ing laladan internasional bilih bathik punika estu warisan kultural adiluhung asli Indonesia. Prelu kawuningan, magepokan kaliyan bathik, sawetawis nagari manca pranyata kumecer damel bathik. Kalebet Malaysia, ingkang kepara sampun ancang-ancang wiwit tahun 2004 nedya dados minangka nagari punjering bathik internasional. Murih gegayuhan punika saged enggal kawujud, Malaysia mboyong pengrajin-pengrajin bathik tulis saling tlatah Ngayogjakarta. Para pengrajin kalawau lajeng kadhapuk minangka instruktur produksi bathik.
Bathik panci mancaraken daya pencut ingkang ageng. Cakrikipun ingkang khas ketingal eksotik. Awit saking punika kathah ingkang kasengsem, kalebet tiyang saking manca. Kajawi punika bathik pranyata fesyenabel, saged dipun trepaken model punapa kemawon, saha luwes dipun kombinasi kaliyan bahan sanesipun. Pramila ing jaman sak punika, motif bathik saged sumrambah kaagem ing maneka swasana lan papan. Wiwit ing pasamuwan, acara resmi, kesripahan, utawi ageman padintenan. Bathik ugi ketingal sampun limrah kaagem ing papan pedamelan utawi kantor, hotel, mal, lan sanes-sanesipun. Kawontenan kados makaten punika benten sanget kaliyan rikala kula taksih alit. Kala semanten bathik namung kaagem ing swasana saha papan tinamtu, umumipun nalika jagong ing pasamuwan utawi ngrawuhi acara resmi. Pramila kala semanten manawi kaleresan panjenengan tindak ing griyanipun rencang kanthi ageman mawi motif bathik, mboten nggumunaken manawi rencang lajeng moyoki: “Badhe jagong dhateng pundi?”
Gegayutan kaliyan putusan UNESCO kados kasebat ing seratan nginggil kalawau, prayoginipun bangsa Indonesia tansah ngleluri bathik. Langkung-langkung tumrap pabarayan Jawa, ingkang sampun kawentar kanthi bathik tulisipun. Sampun ngantos kaprigelan pengrajin bathik tulis kandheg ing generasi sak punika kemawon. Putra-wayah dalah keturunan sak mangke ugi kedah saged hamarisi bathik minangka pusaka donya punika. Budi dayanipun maneka cara, antawisipun kanthi asring nyrawungaken lare bab bathik. Wujudipun inggih kanthi ageman bathik, saged awujud ageman utawi sinjang, utawi maneka kerajinan ingkang migunakaken motif bathik. Ugi kersoa paring kawruh sujarah bathik, maneka motifipun, kalebet naminipun ingkang ngemu pralambang (simbolis) pandonga utawi panyuwunan, kados dene Sido Mukti, Sido Luhur, lan sak panunggalanipun. Kajawi punika, lare-lare prayoginipun ugi dipun tepungaken sarana ningali proses produksi bathik tulis. Ing pangajab, generasi sak mangke saged mangertos kados pundi njlimetipun damel bathik tulis, wiwit saking ngeblat pola, kaprigelan migunakaken canthing nalika mbathik, ngantos dumugi proses mbabar.
Kanthi ngleluri bathik,ugi saged nuwuhaken krenteg saha raos handarbeni pusaka budaya ingkang adiluhung. Sampun ngantos kanugrahan awujud putusan UNESCO punika kalawau namung kandheg dados raos bombong, kasubya dados eforia/obor blarak ananging keturunan kula lan panjenengan sak mangke sagedipun namung ngagem bathik ingkang dipun damel tiyang manca. (*)


Iqbal Wahyu Purwito, pandhemen budaya Jawa, aktif ing kegiyatan memetri budaya mligine babagan pambiwara lan hamicara, pengurus Paguyuban Metri Budhaya Jawa MELATHI, Nusukan, Surakarta.

Dening: M.Iqbal Wahyu Purwito 


Atur pasrah panganten utawi paningset, makaten ugi atur nampi pasrah, kathah versi-nipun. Lajeng kados pundi ingkang leres? Sedaya leres, liripun ing kabudayan Jawi mliginipun babagan basa ing hamicara menika mboten wonten ingkang lepat. Awit trep-trepan basa ing hamicara menika dipun jumbuhaken kaliyan adat ingkang sinengker ing wewengkonipun piyambak-piyambak. Kanthi menika, mugi kawuningan bilih paraga ingkang badhe atur pasrah kedah kersa nulat utawi njumbuhaken kaliyan tlatah utawi wewengkon ingkang kagem tatacara pasrah-panampi, murih "komunikasi" sageda prayoga.
Ing ngriki, kula ndherek mbiwarakaken conto atur pasrah manten ing tatacara mantu ingkang limrah dipun praktek-aken ing Surakarta/Solo.

Kula nuwun,
Sih wilasa saha barkahing Gusti Allah Ingkang Maha Asih, mugi tansah kaparingna/kapatedhakaken*0) dhumateng panjenengan sedaya, ugi dhumateng kula . Amin.
Katur dhumateng ingkang kinurmatan, Bp. …(nama orang tua mempelai putri).. sekaliyan, ing kalenggahan menika lumantar Bp. …(nama orang yang bertugas menerima pasrah)… Ing titi kalenggahan menika, kula (ingkang kadhawuhan /minangka sulih sariranipun/kautus*1) dening Bp/Ibu …(nama orang tua mempelai putra)…saperlu handumugekaken atur.
Atur ingkang sepisan, awit jurung pamuji saha pandongan saking para pinisepuh, sesepuh saha panjenengan sedaya, sowan kula sapandherek/sapangombyong*2) wiwit saking griya dumugi ing madyaning wisma pahargyan ngriki, kinayoman kawilujengan saking sih wilasaning Gusti Allah.
Atur ingkang kaping kalih, sowan kula ing ngriki saperlu hanglarapaken badhe panganten kakung, pun Bg…(nama mempelai pria).., putranipun Bp/Ibu ..(nama orang tua mempelai pria).. saking………, ingkang badhe hanjatukrama Rr ….., putrinipun Bp/Ibu….(nama orang tua mempelai putri)..
Salajengipun, menggah kelampahaning tatacara dhauping panganten sekaliyan, Bp/Ibu…(nama orang tua mempelai putra).. hamung sumangga wonten ing pamurbanipun Bp/Ibu.. (nama orang tua mempelai putri)..
Mekaten aturipun Bp/Ibu ..(nama orang tua mempelai pria). Dene kula ingkang hamakili, nglenggana, taksih tebih saking jangkeping tatabasa, paramasastra menapa dene subasita, kula nyuwun lumunturing samodra pangaksama.
Nuwun, matur nuwun.
….
*0): dipun pilih salah satunggal kemawon
*1): kadhawuhan/kautus, manawi ingkang dipun wakili yuswanipun langkung sepuh
     : minangka sulih sarira/hamakili, manawi ingkang dipun wakili yuswanipun sapantaran.
*2): sapandherek/sapangombyong, dipun pilih salah setunggal kemawon.

Adat ing masyarakat Jawa, saben ana palakrama racake ora bisa pisah karo sing jenenge kembar mayang. Produk kabudayan kang digawe saka debok, janur lan sawernaning godhong-godhong, direka nganti mujud kaya dene gunungan.
Yen kadulu, kembar mayang duwe bentuk, fungsi lan estetika, sarta ngemu pralambang utawa pasemon kang slaras karo nilai-nilai ing paberayan. Pandulu kembar mayang saka estetika, katilik saka komposisi dasare kang katon pengkuh. Pasemone, calon panganten wis temen mantep anggone arep nglakoni urip bebarengan, cundhuk marang pranatan sosial ing lingkungane. Wujud kembar mayang sing kaya gunungan (wujud munggah), ngemu pralambang sesambungane manungsa marang Gusti Allah. Lire, tansah manembah lan bekti marang Gusti Kang Akarya Jagad.

Kembar mayang uga ora bisa ucul saka prosesi madege. Tegese, wiwit nyamektakake sawernaning ubarampe kanggo gawe kembar mayang, uga proses anggone gawe (ana ing dhaerah, utamane ing padesan, proses gawe kembar mayang diarani kanthi istilah “tebusan” kembar mayang. Dene ing kraton kasunanan utawa sedulur-sedulurkang golek seserepan ing pawiyatan, istilah “tebusan kembar mayang” ora ana, ananging nganggo istilah “tumedhaking utawa tumuruning kembar mayang”).